KIRIM'DA HUTBE QOLAYLAŞTIRICI OLMAQ

QOLAYLAŞTIRICI OLMAQ

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ يُرِيدُ اللّٰهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلاَ يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ

Aziz cemaat!

Dinimiz, belli esaslarnı keçmemek şartınen, bizlerden qolaylaştırıcı olmaqnı talab ete. Yoqsa qıyınlaştırıp, insanlarnın ayatlarını yaşanmaz alğa tuşürülmesini istemey. Bu munasebetnen alimlerimiz tarafından bu qpolaylaştırıcı ukümlerden faydalanmaq er kesge tevsiye etilgen. Peyğamber efendimiz (a.s.) aytqanı kibi: «Qolaylaştırınız, zorlaştırmanız. Mujde beriniz, nefret ettirmeniz . Birleşiniz, ayrılıqqa tuşmeniz» (Muslim).
Ama, elbette, bir işte qolaylıqnın olması içün belli şartlarnın ve sebeplernın olması kerek. Alimlerimiz belgilegeni kibi, qıyınlıqlarnı qolaylaştırğan sebepler yedidir:
1. Yolcılıq. mesela, yolcu kimse dört rekatlı namazlarını eki rekat olaraq qısqartıp qıla. Orazalı kimse yolcu olsa, o kun oraza tutmay bile, ama başqa kunde qazasını tutar.
2. Hastalıq. Mesela, hasta kimse ğusul alacağında, sağlığına zarar kelecek olsa, teyemmum alması yeterlidir. Yada hastalıq sebebinen toşeginden turalmağan kimse, yatıp namazını qıla bile. 3. Zorlav. Mesela, bir kimse dininden çıqması içün zorlansa, olüm tehlükesi içinde olsa, yüreginde musulman qalmaq şartınen tilinen dinden çıqqanını aytmasına ruhset bar.
4. Bilgisizlik. Dinimizde bir adam evini, bostanını yada bağçasını satmağa istegende, evela, qomşusına haber etmesi kerek. Çünki bu aq evela qomşunın aqqıdır, buna «Şuf’a» aqqı deyler. Eger de qomşu bostannın satılğanından habersiz olsa, haber alğan son, bu aqqını qullana bilitr ve, hatta, kerek olsa, bu meselenen qadığa muracat ete bile.
5. Ağır vaziyet. Mesela, ticaret içün uzaq yerge ketken birqaç kimseden biri yolda vefat etse, yaqınlarınen de bağlanmağa imkan olmasa, yolcılıqta beraber olğan kimseler, vaziyetnin qıyınlığından, onın mallarını satarlar ve, qaytqan son, aqçasını qorantasına bererler.
6. Umumiy belva. Yani, qorçalanması qıyın olğan ve her keske tesir etken allar, bela ve musibetler. Mesela, evlerimizde her vaqıt yaşağan mışıq ve sıçanlardan qorçalanmaq qıyın olğanı içün, pislikleri mekruh olmaqnen beraber «umumiy belva» sebebinen temiz sayıla. 7. Naqız. Yani, bir sıqıntı veya qıyın vaziyetten dolayı asıl usulnın tersine bir şey yapmaqtır. Mesela, bir mal alğanımızda, asıl usulğa kore, başta mal, sonra da aqçanın berilmesi kerek. Ama qıyın allarda, adamnın aqçağa ihtiyacı olğanda, alimlerge kore, başta aqçanı alıp, sonar malnı ketirmek mumkün. Boyle bir satışqa fıkıhta «Selem» yada «Selef» usulı satış dep aytıla. İşte, anlaşılğanı kibi, dinimiz İslam qolaylıq dinidir. Sevimli Peyğamberimiz (а.s.) boyle buyurğan edi:
«Din qolaylıqtır.Kim onı qıyınlaştırmağa tırışsa, yenilir. Bunın içün orta yolnı tutınız ve dinni (qoyğan qaidelerini) en guzel şekilde uyğulanız» (Buhari).
Hutbemni başındaki ayetnin manasınen yekünlemege isteyim: «Allah sizler içün qıyınlıqnı degil, qolaylıqnı tiley» («Baqara» süresi, 185).
Rabbim qıyınlaştırıcı degil, qolaylaştırıcı olmamıznı nasib etsin.

Amin!