Gazeta
Avdet (Kırım)
Qırımtatarlarnıñ
bayrağı – mavı basmadan ve onıñ yuqarıdaki sol köşesinde yerleşken sarı
timsalden – tamğadan (tamğa, taraq-tamğa) ibarettir..
Birinci kere bayraq Rusiyedeki olıp
keçken Fevral inqılâbından soñ, 1917 senesinde qırımtatarlarnıñ Qurultayı
tarafından qabul etilgen edi.
Bu bayraq 1991 senesiniñ iyün 30 künü
yañıdan çağırılğan Qurultay tarafından milliy bayraq olaraq qabul etildi:
‘Qırımtatar halqınıñ
milliy bayraq ve milliy gimni aqqında’ Qırımtatar Qurultayınıñ qararı:
1917 senesi keçirilgen Qurultayınıñ
halefi olaraq ve qırımtatar hañlığınıñ milliy devletçilik ananelerini devam
eterek, Qurultay böyle qarar ala:
1. Qırımtatar halqınıñ milliy bayrağı
olaraq kök tüste tüzköşeli, töpedeki köşesinde altın tamğası olgan basmanı
qabul etmek. Bayraq keñliginiñ uzunlığına nisbeti – 1:2
2. Qırımtatar halqınıñ gimni olaraq Noman
Çelebicihannıñ ‘Ant etkenmen’ eserini qabul etmek
3. Qırımtatar Milliy Meclisine milliy
bayraq ve gimnniñ qullanuv tertibini işlep çıqarmaq ve tasdıqlamaqnı avale
etmek.
1991
senesiniñ 30 iyün künü Qırımtatar halqınıñ Qurultayında qabul etilgen, Aqmescit
şeeri.
2010 senesinden başlap 26 iyün künü
qırımtatarlar tarafından qırımtatar bayraq künü olaraq qayd etile.
2012 senesiniñ 22 iyül kününde qırımtatar halqınıñ Qurultayınıñ V toplantısı qırımtatar halqınıñ milliy bayraq haq-huquqlarını qorçalağan ve qullanuv tertibini, tasvirlev sualini nizamğa qoyğan ‘Qırımtatar halqınıñ milliy bayrağı aqqında’ qararlarını qırımtatar halqınıñ Meclisine avale etmege ve tasdiqlav içün qırımtatar halqınıñ Qurultayınıñ VI toplantısına taqdim etmege qarar aldı.
2012 senesiniñ 22 iyül kününde qırımtatar halqınıñ Qurultayınıñ V toplantısı qırımtatar halqınıñ milliy bayraq haq-huquqlarını qorçalağan ve qullanuv tertibini, tasvirlev sualini nizamğa qoyğan ‘Qırımtatar halqınıñ milliy bayrağı aqqında’ qararlarını qırımtatar halqınıñ Meclisine avale etmege ve tasdiqlav içün qırımtatar halqınıñ Qurultayınıñ VI toplantısına taqdim etmege qarar aldı.
Kök tüs – bu temiz kök ve serbestlikni temsil
etken türkiy halqlarınıñ ananeviy renkidir. (Kazahstan bayrağınen qıyaslañız).
Tarihiy cehetten bu tüs tengrilikniñ temsillerinden biri edi. Bu renk Qırım
hanlığınıñ bayraqlarında da qullanılğan edi.
Taraq-tamğa – bayraqta kösterilgen timsal
Qırımda ükümdarlıq yapqan Geraylar sülâlesiniñ soyluq işaretidir. Birinci
olaraq bu timsalni Qırım hanlığınıñ temsilcisi Hacı I Geray qullanmağa başlağan
edi. O zamanlardan berli bu işaret hanlıq iqtidarınıñ timsali olaraq işletile.
Menbalar:
1. Cafer Seydahmet Kırımer «Bazı Hatıralar», Emel, no. 28, s. 60
2. Osman Akçokraklı, «Kırım’da Bayrak Meselesi», Kırım Mecmuası (İstanbul), no. 6, ss. 113-114. 29
3. 1991 senesiniñ 30 iyün kününden Qurultay qararı
1. Cafer Seydahmet Kırımer «Bazı Hatıralar», Emel, no. 28, s. 60
2. Osman Akçokraklı, «Kırım’da Bayrak Meselesi», Kırım Mecmuası (İstanbul), no. 6, ss. 113-114. 29
3. 1991 senesiniñ 30 iyün kününden Qurultay qararı
İslâmnıñ esas üç renki
bar..
İslâm timsalleri arasında birinci esas
renk beyaz renki sayıla. Bu tüs muqaddeslik ve itibar, degerniñ timsalidir.
Cenaze merasiminde ise bu renk facialı degil de, matemniñ meramet temsilidir.
Beyaz renk eñ eyi ve yahşı hasiyetlerniñ toplu manalarını qazandı.
Ekinci esas renk – parıldağan Yarıqnıñ,
Küneşniñ, Altınnıñ, Ebediylikniñ, Quvançnıñ temsili olğan sarı renktir.
Üçünci esas renk – Yarıqqa yaqın olğan qırmızı tüstir. Bibliyada qırmızı tüs zalımlıqnı ve günâhkârlıqnı temsil etse, islâmda bu musbet temsildir. Bu tüs hayat, dülberlik ve küçlü duyğularnıñ alâmeti Küneş, Ateş ve Qannı temsil ete.
Üçünci esas renk – Yarıqqa yaqın olğan qırmızı tüstir. Bibliyada qırmızı tüs zalımlıqnı ve günâhkârlıqnı temsil etse, islâmda bu musbet temsildir. Bu tüs hayat, dülberlik ve küçlü duyğularnıñ alâmeti Küneş, Ateş ve Qannı temsil ete.
Kök renk – eñ populâr renklerden biridir.
Temiz kök ve suvnen bağlı, Raatlıq ve Amanlıqnıñ temsilidir. Bu tüs hainlik ve
çeşit ücümlerden amayıl olaraq işletile.
Mavı renk – Gece ve Ölümniñ raatlıq
temsilidir, cenaze merasimlerinde qullanıla.
Qara tüs – vicdansızlıq ve yaramay
niyetlernen bağlı olğanda hayatnıñ menfiy tarafını aks ete. Musbet allarda qara
renk aqıl ve yürekniñ terenligini ifade ete. Qara tüsnen dünyanıñ eñ üstün
sırını qayd eteler. Bu tüske abbaslar sülâlesiniñ muqaddes bayrağı da
boyalanğan. İslâm ibadethanesiniñ esas muqaddes temsili de – qara taştır.
Yeşil tüs – musulman Cennetiniñ esas
renkidir. Bu tüste dünya ve kök birleşeler. İslâmda yeşil tüsniñ tek musbet
manası bar. Muhammed (s.a.v.) ve bütün musulman aleminiñ muqaddes bayrağı yeşil
renktedir. Bunıñ aksini zemaneviy bayraq, tamğa temsillerinde de körmege
mümkün.
Kül tüsü – bu açuv ve alçaqlıqnıñ,
yoqsullıq ve müsibetniñ renkidir. Qave renki – nefret, dağıluv ve ölümniñ
renkidir.
İslâmda renk temsilleri sahip olğan tek
añlam ve mecaziy manalarına degil de, alhimiya, ilim ve hayatta renk qayd
olunuvınıñ vastası da olalar. Astronomiyada Küneşni – sarı, Marsnı – qırmızı,
Veneranı – beyaz, Saturnnı – qara, Merkuriyni – feruze tüste, Aynı – yeşil,
Yüpiter – sandal renkte köstereler. Afta künlerine böyle renkler aitler:
bazarertesine – yeşil, salığa – qırmızı, çarşembege – feruze tüs, cumaaqşamına
– sandal tüsü, cumağa – beyaz, cumaertesine – qara ve bazar kününe – sarı tüs.
İslâmda daa da küçlü ifade quvetini
köstermek içün renk munasebetleri sanki muzıkal akkordları kibi renk lekelerniñ
uyğunlığı üzerinde de qurula edi. Olarnıñ renk nisbetleri esas renk tonalligini
tayin ete ediler. Tonallik ‘minor’ ya da ‘major’, yani kergin ya da aktiv ola
bile edi
0 yorum:
Yorum Gönder
Lütfen konuyla alakalı yorumlar yapın. Kırımın Sesi