USTALARIN USTASI

USTALAR USTASI

Zera BEKİROVA

   Keçken asır başında Qırımnıñ Bagaça-Eli köyünden belli quyumcılar – qart dedesi Fazil, dedesi Abla, babası Cemilniñ oğlu İzzet ve ömür arqadaşı Nelfiya Ablayevler ailesiniñ er bir azası aqqında, qoranta başı – quyumcı, ressam, çölmekçi İzzet ağadan başlap, mimar ve ressam refiqası Nelfiya hanım, üyken oğulları – dizayner Eskender, ekinci oğulları – ressam ve quyumcı Enver, toñğuç torun – fotoressam Bekir ve sülâleniñ eñ küçük vekili – Cemilge qadar "Usta" demek mümkün. Olarnıñ er biri öz saasında endi itibar ve nam qazanabildiler. 
Aileniñ başı İzzet Ablayev ğayet alçaqgöñülli, özü aqqında söylemege iç sevmegen bir insan. Asılında ise onıñ altın kesken elleri yaratqan mücizelerni körgende sözlerniñ keregi olmağanını añlaysıñ.
   Balalıqtan babasınıñ işini közetken İzzet gençlikte quyumcılıqnen meraqlanıp, başta eglence kibi oğraşa, soñra bu iş onıñ ömüriniñ esas zenaatına çevirile. Bugünde-bugün İzzet Ablayev Qırımdaki yetekçi quyumcılar sırasından munasip yer aldı. Ustanıñ ellerinde körümsiz kümüş telleri asırlar terenliginden saqlanıp kelgen örnekler şekilini alaraq, qızlarnıñ közlerini qamaştırğan gerdanlıq, bilezlik, quşaq, küpe ve yüzüklerge çevirileler. Bütün bu eşyalarnı milliy üslüpte yapmağa tırışqan usta aynı zamanda zemaneviy çizgilerni de qoşa. İzzet ustanıñ ellerinen yapılğan eserler İngiltere, Almaniya, Amerika, Daniya, Yaponiya, Rusiye ve Ukrainadaki şahsiy kollektsiyalarda bulunmaqta.

  
   İzzet Ablayev tek quyumcı degil, onıñ ustalığı çölmekçilik, ressamlıqta da öz yerini taptı. Usta Özbekistannıñ paytahtı Taşkent şeerindeki bir çoq istiraat bağçalarını, bina ve komplekslerni balçıqtan yapılğan nağışnen, çeşme ve şadırvanlarnen yaraştırdı.
   İlhamı kelgende ise usta endi eline fırçını ala. Onıñ resimlerini seyir eter ekensiñ hayaliy bir alemge avuşqan kibi olasıñ ve hayal dalğaları seni faniy dünyanıñ qaar-qasevetlerinden uzaqqa alıp kete, ömür manası, baqiy degerlikler hususında felsefe noqtaiy-nazarından tüşünmege mecbur ete. Şunı ayrıca qayd etmek kerek ki, İzzet ağanıñ er bir resiminde gizli bir sır olıp, bazılarında tasvir etilgen adise yıllar keçip kerçekleşe.
   Sanatqa büyük sevgini İzzet ağa oğulları Eskender ve Enverge aşladı. Üyken oğlu Eskender Ablayev al-azırda Taşkentte mimarlıq ve dizayn departamentiniñ müdiri, dünyaca meşur mimardır. Onıñ leyhaları boyunca bir çoq devletlerde mühteşem binalar quruldı, donatıldı ve nağışlandı, camiler tiklendi. Eskenderniñ oğlu Bekir ise ta balalıqta resim çeküvge aves beslep, professional fotoressam oldı. 
   Küçükleri Enver Taşkent bediiy oquv yurtunıñ "Çölmekçilik" bölügini bitirip, şu zenaat boyunca diplom saibi olğanına baqmadan quyumcılıqta babasınıñ munasip şegirti olabildi ve endi öz eserlerini de numayış etti. 
   Enverniñ oğlu Cemil daa endi 8 yaşında. Amma şimdiniñ özünde onıñ bala elinen sızğan resimlerinde büyük istidat belgilerini körmek mümkün. Balanıñ eñ sevgen odası – dedesiniñ resimleri, çeçek çereplerinen tolu ustahanesidir. Onıñ da mında öz masası bar ve o, vaqıt taptımı, eline qalem ya da fırçı ala. 
   Bütün bu ustalar ilham, küç-ğayretni qaydan alalar? Tabiiy ki, aileniñ bikesi, ev ocağınıñ qoruyıcısı, sevimli anası ve merhametli qartanası, istidatlı mimar ve ressam Nelfiya hanımdan! Bir körünişten zarif, nazik, daima külerüzlü bu qadın asılında metin irade, sıñırsız istidat, büyük sabır-taqat saibidir. 1990-ncı yıllarnıñ başında Taşkent kibi qocaman merkezni, yüksek vazifeni terk etip, Aqmescitniñ civarında boş tarlada icat etmek degil, insannıñ yaşaması içün eñ zarur şaraitler olmağan ışıqsız, suvuq külbe içinde qocası ve balaları içün tayanç oldı. Özbekistandaki bir sıra qocaman universitet, saraylar, müzey leyhalarınıñ müellifi olğan usta mimar Qırımda öz zenaatı boyunca aslı da iş tapıp olamadı. Vatanda İzzet ve Nelfiya Ablayevlerniñ pek büyük maqsadları, arzuları bar edi. Olar eski qırımtatar esnaflarını ğayrıdan tiklemek içün büyük bir kompleks açmaq, qart ustalarnı işke celp etip, yaş esnafçılarnı azırlamaq niyetinde ediler. Amma olarnıñ bu ğayelerine qoltutqanlar tapılmadı.
   İzzet ağanıñ torunı Cemilniñ sızğan resimleri, bir sıra mültfilmler içün plastilin, penoplast kibi malzemelerinden yasağan Hansarayı, kirametli evler, qoqlalarına baqıp, oğlançıq qartbabasınıñ arzularını yerine ketirecegi ve quyumcılar sülâlesiniñ munasip devamcısı olacağına emin olasıñ. İcatkâr qartbaba ve qartana içün bundan ziyade quvanç barmı? 
Bu künlerde İzzet ağa 75 yaşını toldura. Ustanı doğğan künü ile yürekten hayırlap, qaviy sağlıq tileymiz.

Yanı Dünya Gazatası